نقد و بررسی اجمالی

درباره فیوزها

فیوزها قطعاتی هستند که در مقابل عبور جریان اضافه بر میزانی که تنظیم شده اند در یک مدار الکتریکی یا اتصال کوتاه فاز با نول، واکنش نشان داده و جهت حفاظت از وسایل برقی و سیم کشی ها، جریان مدار را قطع می کنند. فیوز فشنگی، مینیاتوری و اتوماتیک آلفا، سه مدل فیوزی هستند که ممکن است در یک ساختمان به کار روند. کلیدهای مینیاتوری یا در اصطلاح عموم فیوزهای مینیاتوری قطعاتی هستند که در یک مدار قرار می گیرند و در مقابل عبور جریان اضافه بر مقداری که برای آن مدار در نظر گرفته شده یا اتصال سیم فاز با نول، حساس می باشند و به سرعت جریان را قطع می کنند و پس از برطرف شدن مشکل، دوباره به سادگی وصل می شوند. در کلیدهای مینیاتوری دو نوع جریان مطرح است: جریان لحظه ای و جریان نامی.

جریان لحظه ای به جریانی گفته می شود که در یک لحظه ( کسری از ثانیه ) کلید توانایی تحمل عبور آنرا دارد. روی کلید عدد نسبتاً بزرگی در کادر مستطیلی نوشته شده مانند 6000 یا 3000  که همان جریان لحظه ای است.
جریان نامی به حداکثر جریان مجازی گفته می شود که یک کلید توانایی تحمل عبور آن را دارد و اگر جریانی که از مدار عبور می کند بیش از عددی که روی کلید نوشته شده باشد، کلید مدار را به سرعت قطع می کند. جریان نامی کلیدهای خانگی در محدوده 6، 10، 16، 20، 25 و 32 آمپر است. تشخیص جریان اضافه به عهده یک فلز (بیمتال) می‌باشد که به وسیله عبور جریان بلند مدت بیش از جریان نامی، گرم شده و بر اثر خم شدن باعث عمل کنتاکت کلید مینیاتوری شده و مدار را قطع می‌کند.

کلید مینیاتوری تکفاز 16 آمپر پارس فانال تیپ C

کارایی کلیدها از نظر سرعت عملکرد به دو دسته پر کاربردتر کندکار و تندکار تقسیم می‌شوند که با حرف انگلیسی C یا B در کنار جریان نامی کلید مشخص می شود.
کلید تندکار (تیپ B) کلیدی است که در مصارف خانگی و روشنایی کاربرد دارد و به سرعت در مقابل عبور جریان بیش از حد، عکس العمل نشان داده و آنرا قطع می کند. برای کلیدی با جریان نامی 25 آمپر، به صورت 25B نمایش داده می شود.
کلید کندکار (تیپ C) کلیدی است که بیشتر کاربرد صنعتی داشته و در برابر عبور جریان بیش از حد، واکنش ملایم تری از خود نشان می‌دهند و زمان تحمل اضافه بارشان از تیپ B بیشتر است. از این رو برای راه اندازی موتورهایی که توان کم داشته و نیازی به جریان راه اندازی بالایی نداشته ولی در لحظه روشن شدن جریان لحظه ای زیادتری را به مدار تحمیل می کنند، مورد استفاده قرار می گیرد. مانند موتور کولر گازی یا پمپ آب خانگی. با این حال، واکنش این کلید نیز‌ در برابر اتصال کوتاه، تقریباً لحظه‌ای است. برای کلیدی با جریان نامی 25 آمپر، به صورت 25C نمایش داده می شود.

کلاس حرارتی مشخصه دیگری است که مشخص کننده نوع حفاظت در برابر شوک‌های الکتریکی و گرمای غیر عادی و غیر قابل اشتعال بودن کلیدها در زیر بار است. عموم کلیدهای مینیاتوری خانگی در کلاس حرارتی 3 طبقه بندی می شوند. عدد کلاس حرارتی در یک مربع روی بدنه کلید درج شده است.

انتخاب صحیح کلید مینیاتوری

برای انتخاب صحیح کلید مینیاتوری، باید دو مشخصه جریان نامی و تیپ کلید را در نظر گرفت. البته بهتر است در این زمینه از راهنمایی مهندسین و تکنیسین های برق استفاده شود. در حالت عادی برای خط روشنایی منازل مسکونی معمولاً کلید 10Bو برای خط پریزهای برق کلید 16B استفاده می شود. برای کولر گازی 12000 تا 18000 بسته به پر مصرف یا کم مصرف بودن کولر، از کلید 16C یا 20C و برای کولر گازی 24000 تا 30000 از کلید 25C استفاده می شود. برای انتخاب کلید اصلی نیز باید به کنتوری که تهیه کرده اید توجه نمایید. بیشتر کنتورهای خانگی، 25 یا 32 آمپر هستند و این عدد بر روی قبض برق درج شده است. کلید اصلی از نظر جریان نامی، معمولاً یک سطح بالاتر از سایر کلیدهای زیر مجموعه خود است. یعنی اگر کنتور منزل شما 32 آمپر باشد، کلید اصلی منزلتان 32 آمپر و دیگر کلیدها باید کمتر از 32 آمپر باشند.

درصورتی که محل شما توسط یک تکنیسین برق، طراحی و خط بندی نشده است، برای این کار در نظر داشته باشید که اولاً خط هایی که به پریزهای برق منتهی می شوند را از خط های روشنایی جدا نموده ثانیاً برای هر سه تا چهار پریز یک کلید جداگانه در نظر بگیرید و ثالثاً برای وسایل پر مصرف تر مثل کولر و داکت اسپیلت یا پمپ آب از یک کلید مناسب جداگانه استفاده نمایید. (منظور از خط تعداد پریزهایی است که از یک رشته سیم فاز و نول تغذیه می شوند.)

توجه نمایید در صورتی که برای یک وسیله یا کاربردی که جریان ضعیف یا متوسطی نیاز دارد، از کلید با آمپر بالاتری استفاده نمایید، خطر جدی ایمنی محیط شما را تهدید می کند چراکه دیگر کلید به درستی اضافه بار وسیله یا مدار را در لحظه مناسب تشخیص نمی دهد و احتمال آتش سوزی جدی است. همینطور اگر برای وسایل برقی موتوری از کلید تیپ B استفاده شود، احتمال دارد مدار شما با وجود سالم بودن کلید، مرتباً دچار قطعی شود.

اگر یکی از کلیدهای منزل شما به اصطلاح می پرد، ابتدا تشخیص دهید مربوط به کدام قسمت از منزل است. بعد، در صورتی که اخیراً سیم کشی ها تغییر پیدا نکرده باشند، کلیه وسایل برقی را از پریزهای آن خط جدا کنید یا چراغ ها را به حالت خاموش در آورید چون ممکن است نقص فنی یکی از وسایل برقی باعث اتصال کوتاه شده باشد. در این حالت مجدداً کلید را امتحان نمایید. اگر کلید در جای خود ثابت ماند، معلوم می شود خرابی از یکی از وسایل برقی است که با اتصال یا روشن کردن یکی یکی آنها مشخص می شود کدام وسیله کلید را قطع می کند. در غیر اینصورت ممکن است کلید شما خراب شده باشد که بهتر است از یک تکنیسین برق برای تعویض آن کمک بگیرید.