نقد و بررسی اجمالی

درباره کلید محافظ جان

کلید محافظ جان که با نام RCCB یا RCD نیز شناخته می‌شود، نوعی کلید می باشد که با محاسبه و قیاس جریان سیم‌های رفت و برگشت، اگر تفاوتی میان جریان رفت و برگشت وجود داشته باشد مدار را قطع می‌کند. در حالت عادی مدارهای الکتریکی، جریان رفت با جریان برگشت یکسان می باشند، ولی در صورتی که اختلاف جریان رفت و برگشت میان سیم فاز و نول (در مدارهای سه فاز) بیش از 30 میلی آمپر باشد کلید محافظ جان عمل خواهد کرد. میزان 30 میلی آمپر، بیشتر مصرف خانگی دارد و به مدل کلید محافظ جان بستگی دارد و یکی از مشخصه های اصلی انتخاب محافظ جان است که بر روی بدنه آن درج شده است.

کلید محافظ جان سه فاز 25 آمپر AEG

این اختلاف احتمال دارد در اثر اتصال بدنهٔ یکی از دستگاه‌های الکتریکی باشد که در آن جریان الکتریکی، به جای بازگشت از طریق سیم نول از راه زمین تخلیه می شود که در اصطلاح گفته می شود جریان نشت پیدا کرده است. اگر در بدنه فلزی وسیله برقی کمی لرزش احساس شود نشانه تخلیه جریان نشتی از طریق بدن فرد تماس گیرنده است بخصوص اگر سیستم ارتینگ فعال نباشد. این جریان با گذشت زمان افزایش می یابد و امکان سوختن وسایل برقی و سیستم سیم کشی ساختمان را ایجاد می کند. به همین دلیل استفاده از کلیدهای محافظ جان، به دلیل کم شدن مقدار هدر رفت انرژی الکتریکی، سبب صرفه جوئی اقتصادی و افزایش ایمنی می گردد. این وسیله جریان‌های نشتی کمی را که به وسیله کلیدهای مینیاتوری مشخص نمی‌شوند ولی می‌توانند سبب ایجاد آتش‌سوزی یا برق‌گرفتگی شوند را تشخیص می دهد و مدار را در کسری از ثانیه قطع می‌کند. همچنین تخلیه جریان نشتی احتمال دارد از طریق بدن فردی که با زمین تماس دارد و به طور اتفاقی دستش با قسمت برق دار مدار تماس پیداکرده است ایجاد شود، کلید محافظ جان به صورتی ساخته می‌شود که قبل از صدمه رسیدن به فرد و عبور جریان نشتی از بدن فرد، باعث قطعی مدار شده و جان او از خطر نجات پیدا کند. نوع RCCB این کلیدها به منظور قطع مدار در مقابل اضافه ‌بار و اتصال‌کوتاه تولید نشده‌اند و برای ایمنی بیشتر باید قبل از آن یک عدد کلید مینیاتوری اصلی با شدت جریان نامی کل مدار و متناسب با آمپر کلید محافظ جان قرار داده شود. مدل دیگری از این کلیدها که علاوه بر جریان نشتی به اضافه ‌بار هم واکنش نشان می‌دهند RCBO نام دارد. کلید محافظ جان RCBO معمولاً قیمت بالاتری دارند و در بسیاری موارد اضافه کردن یک عدد کلید مینیاتوری قطع کن پشتیبان، به صرفه تر است. نوع RCCB یا RCBO بر روی بدنه کلید محافظت از جان درج شده است.

چند نکته کاربردی در مورد  کلید حفاظ جان (جریان نشتی):

1- کلیدهای محافظ جان خانگی با جریان نامی 16، 25، 32 آمپر ساخته می شوند. معمولاً از کلید محافظ جان 16 آمپر برای پمپ آب خانگی استفاده می شود. انتخاب آمپر مناسب برای کلید محافظ جان یک ساختمان باید متناسب با آمپر کنتور و کلید مینیاتوری اصلی صورت پذیرد.

2- کلید محافظت از جان در دو مدل تک فاز (به صورت دوپل فاز+نول) یا سه فاز (به صورت چهارپل سه فاز+نول) تولید می گردند.

3- مقدار جریان قطع خودکار کلید (حساسیت به جریان نشتی) در کلیدهای خانگی معمولاً 30 میلی آمپر و مدت زمان قطع حداکثر ۲۰۰ میلی ثانیه است که نقش محافظت از جان را بازی می کند. اگر حساسیت آن بیشتر از ۳۰ میلی آمپر باشد به عنوان حفاظت از تجهیزات صنعتی استفاده می شود.

4 –جهت تست عملکرد کلید محافظ جان، یک عدد کلید کوچک رنگی با عنوان test بر روی هر دو نوع تک فاز و سه فاز قرار دارد. در حالت ریز بار مدار (load) می توانید با فشردن این کلید، در صورتی که کلید محافظ جان عمل کرده و جریان را قطع کند، از سالم کلید محافظ جان اطمینان حاصل نمایید.

5 - با نشتی فاز با زمین، نول با زمین، فاز یا نول با فاز و نول های مدارهای مجاور و نول به ارت نیز کلید محافظ جان عمل می کند.

6 –در مدار تک فاز، هر دو سیم فاز و نول باید وارد کلید محافظ جان شوند. سیم نول ورودی به ترمینال N و سیم فاز به ترمینال L متصل می شوند. جهت بالا یا پایین ورودی سیم ها تأثیری در کارکرد کلید محافظ جان ندارد اما به جهت هماهنگی با سایر کلیدهای مینیاتوری، همه ورودی ها از بالا باشد بهتر است.

7 –از فاز خروجی کلید محافظ جان برای تغذیه سایر کلیدهای مینیاتوری مدار استفاده می شود و از نول خروجی آن جهت همبندی با نول مدار.